Czy nowotwór skóry = czerniak? Niepokojące zmiany na skórze kojarzymy głównie z czerniakiem. Jest to jednak najrzadziej występujący nowotwór skóry. Słyszymy o nim najczęściej głównie ze względu na jego dużą agresywność. Ale co z innymi nowotworami skóry? Czym różnią się od siebie?
Rodzaje nowotworów skóry
Zauważenie na skórze nietypowej zmiany, powinno skłonić nas do wizyty u lekarza. Niepokojące są zwłaszcza asymetryczne, sączące się, wielobarwne zmiany o nieregularnych brzegach, które z czasem powiększają się, zmieniają kolor czy zaczynają boleć. Mogą świadczyć o nowotworze skóry. Co ważne, mamy kilka jego rodzajów. Każdy z nowotworów występuje z różną częstością, daje trochę inne objawy, a także inaczej je leczymy.
Rak skóry podstawnokomórkowy
Rak podstawnokomórkowy to najczęściej występujący nowotwór skóry. Wywodzi się z keranocytów, czyli komórek nabłonkowych biorących udział w rogowaceniu skóry. Choroba zazwyczaj przebiega łagodnie i rzadko daje przerzuty (przeniesienie komórek guza wraz z krwią w inne miejsca niż pierwotny guz). Jest miejscowo złośliwym nowotworem skóry, co oznacza, że w obrębie konkretnej zmiany dalej rozwija się i niszczy głębsze struktury skóry. Ryzyko powstania raka podstawnokomórkowego wzrasta przy narażeniu na promieniowanie ultrafioletowe (np. promieniowanie słoneczne). Charakterystycznym miejscem pojawiania się zmian jest twarz i szyja. Zmiany nowotworowe wyglądają bardzo różnie. Niektóre przybierają postać niewielkiego, różowo-cielistego guzka z otaczającym go podniesionym brzegiem, inne z kolei są gładką plamką o czerwonym, różowym lub cielistym kolorze.
Rak skóry kolczystokomórkowy (płaskonabłonkowy)
Zwiększone wystawianie skóry na promieniowanie słoneczne może doprowadzić do innego typu nowotworu – raka kolczystokomórkowego skóry. Podobnie jak przy podstawnokomórkowym rozwija się z keranocytów. Zmiany pojawiają się głównie odkrytych miejscach (np. głowa, ręce). Przyjmują postać zaczerwienionych, łuszczących się wykwitów lub twardych, rogowaciejących guzków. Choroba może przebiegać agresywnie i dawać przerzuty do węzłów chłonnych lub innych narządów.
Rak skóry z komórek Merkla
Rak skóry z komórek Merkla (rak neuroendokrynny skóry) pojawia się dosyć rzadko wśród nowotworów skóry, ale jest niestety rakiem bardzo agresywnym. Ma dużą tendencję do nawrotów miejscowych i tworzenia przerzutów w odległych narządach. Objawia się w postaci, bezbolesnego szybko rosnącego, cielistego lub niebieskawo-czerwonego guzka.
Czerniak
Czerniak to nowotwór złośliwy skóry, ale nie możemy nazwać go rakiem skóry. To dlatego, że rak to nowotwór, który pochodzi z tkanki nabłonkowej. Czerniak nie ma takiego pochodzenia, gdyż wywodzi się z komórek barwnikowych (melanocytów), które nie stanowią fragmentu tkanki nabłonkowej. Zmiany w czerniaku często są asymetryczne, o ciemnym kolorze i z nieregularnymi brzegami. Mogą swędzieć, być owrzodzone lub krwawić. Niestety stwierdzenie choroby w zaawansowanym stadium źle rokuje ze względu na szybki rozwój i tworzenie przerzutów.
Leczenie nowotworów skóry
Wybór odpowiedniej metody leczenia zależy od typu nowotworu skóry, zaawansowania choroby oraz decyzji pacjenta.
Chirurgiczne metody
W leczeniu nowotworów skóry w pierwszym kroku zaleca się wycięcie zmiany wraz z odpowiednim marginesem zdrowej skóry. Zabieg przeprowadza się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym. Coraz większą popularność zyskuje też chirurgia mikrograficzna Mohsa. Podobnie jak w klasycznej operacji wycina się fragment skóry. Następnie, jeszcze w czasie trwania operacji, wycięte skrawki tkanki analizuje się pod mikroskopem. Jeśli nie stwierdza się komórek rakowych, zamyka się ranę. W innym przypadku wycina się większy fragment. Takie postępowania umożliwia zaoszczędzenie zdrowych tkanek z jednoczesną większą pewnością pełnego usunięcia guza nowotworowego.
Radioterapia
Czasami wycięcie zmiany jest niemożliwe. Alternatywę dla chirurgii stanowi radioterapia, w której niszczy się komórki guza za pomocą promieniowaniem jonizującego.
Łyżeczkowanie i elektrochirurgia
Powierzchowne zmiany nowotworowe możemy usunąć techniką łyżeczkowania. Podczas zabiegu „zdrapuje się” je przy użyciu specjalnego przyrządu – łyżeczki dermatologicznej. Aby mieć pewność, że w skórze nie pozostały żadne komórki nowotworowe, metodę tę łączy się z elektrochirurgią (elektrokoagulacją). Polega ona na zniszczeniu komórek nowotworowych przy użyciu prądu elektrycznego o wysokiej częstotliwości. Zdarza się, że metody łyżeczkowania i elektrochirurgii stosuje się rozdzielnie.
Krioterapia
Uśmiercenie komórek nowotworowych poprzez bardzo niską temperaturę nazywamy krioterapią (kriochirurgią). Poleca się ją przy małych, powierzchownych i łagodnych zmianach nowotworowych.
Metody powierzchowne
Czasami zmianę nowotworową leczy się przez nałożenie na nią leku przeciwnowotworowego (np. imikwimod). Z reguły ma on formę kremu, który pozostawia się na kilka godzin na skórze. Stosuje się go codziennie, przez kilka tygodni. Na podobnej zasadzie działa terapia fotodynamiczna. Zmianę skórną smaruje się substancją, która pod wpływem światła uaktywnia się do cytotoksycznego związku, zabijającego komórki nowotworowe.
Inne metody
Zaawansowane stadium nowotworu wymaga często innych metod leczenia, takich jak chemioterapia, terapia celowana lub immunoterapia.
