Na czym polega leczenie paliatywne nowotworu?
Leczenie paliatywne kojarzymy z pacjentami w zaawansowanym stadium nowotworu, gdy żadna terapia nie odnosi skutku. Co to jest i jak wygląda leczenie paliatywne?
Co to jest leczenie paliatywne nowotworu?
Leczenie paliatywne stosujemy w celu złagodzenia objawów i cierpienia spowodowanego nieuleczalną, postępującą chorobą. Nie skupiamy się w nim na zwalczeniu przyczyny czy opóźnieniu rozwoju choroby. Naszym celem jest poprawa jakości życia pacjenta. Terapię paliatywną możemy wprowadzić już w momencie rozpoznania nowotworu i może trwać do końca życia. Nie ma również przeszkód, żeby zastosować ją u osób w czasie aktywnego leczenia przeciwnowotworowego. To dlatego, że leczenie przeciwnowotworowe skupia się na usunięciu przyczyny choroby, a leczenie paliatywne na usunięciu nieprzyjemnych dolegliwości związanych z chorobą. Z tego względu nie powinniśmy utożsamiać terapii paliatywnej z opieką nad osobami u schyłku życia. Szerszym pojęciem jest opieka paliatywna, która nastawiona jest na terapię wraz z opieką nad chorym.
no-repeat;left top;;auto
Jak długo trwa i jakie są cele leczenia paliatywnego?
Nie ma ściśle określonego czasu trwania leczenie paliatywnego. Skupiamy się w nim na potrzebach chorego onkologicznego, które będą się zmieniać wraz z upływem choroby. W opiece paliatywnej chcemy zapewnić:
- brak lub zmniejszenie bólu,
- zlikwidowanie skutków ubocznych terapii (np. nudności, zaparcia),
- wsparcie psychiczne i duchowe,
- możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu,
- zachowanie szacunku i godności chorego,
- świadomość pacjenta i rodziny na temat choroby i jej przebiegu.
Jakie są metody leczenia paliatywnego?
Przyczynowe metody leczenia paliatywnego
Przyczynowe metody leczenia paliatywnego zmniejszą nasilenie objawów poprzez zastosowanie leczenia przeciwnowotworowego. To, czy zostaną użyte, zależy od rodzaju nowotworu, stadium zaawansowania oraz własnej decyzji pacjenta i jego rodziny. W tej grupie znajdziemy chemioterapię, radioterapię czy hormonoterapię. Przykładowo przerzuty nowotworu do kości mogą powodować silny ból. Jego zmniejszenie może przynieść zastosowanie radioterapii. Możliwe jest również wykonanie zabiegów chirurgicznych, które zmniejszają dolegliwości pacjenta (np. wyłonienie stomii przy utrudnionym przesuwaniu się treści pokarmowej przez jelita).
Objawowe metody leczenia paliatywnego
Objawowe metody leczenia paliatywnego skupiają się na zastosowaniu środków bezpośrednio likwidujących nieprzyjemne objawy. Jako przykłady możemy wymienić środki farmakologiczne:
- leki przeciwbólowe,
- leki na zaparcia,
- leki przeciw nudnościom i wymiotom,
- leki uspokajające, przeciwlękowe i przeciwdepresyjne,
- leki nasenne,
- leki zwiększające apetyt.
Zastosowanie leków to nie jedyna opcja leczenia paliatywnego objawowego. Poprawę stanu psychicznego może przynieść skorzystanie z pomocy psychologa czy grup wsparcia. Pacjenci onkologicznie często są niedożywieni, dlatego przyda się kontakt z dietetykiem i specjalistą z zakresu żywienia klinicznego.
Kto i gdzie prowadzi opiekę paliatywną?
Często najbliżsi członkowie rodziny wspierają chorego onkologicznie. Okazują mu zrozumienie oraz pomagają poradzić sobie emocjonalnie i fizycznie z chorobą. Taka pomoc przybiera różne formy. Może być to rozmowa z chorym, zakup dla niego leków czy opieka nad zwierzęciem domowym. Gdy choroba jest w zaawansowanym stadium, chory może wymagać bardziej kompleksowego wsparcia.
Warto wiedzieć, że w Polsce opieka paliatywna jest świadczeniem zapewnianym przez państwo. W cały proces zapewnienia właściwej opieki paliatywnej zaangażowany jest zespół specjalistów opieki paliatywnej. Dzięki temu może on reagować na bieżące potrzeby pacjenta oraz jego rodziny. Wspólnie współpracują:
- lekarze (onkolog, lekarz medycyny paliatywnej)
- personel pielęgniarski,
- fizjoterapeuta,
- opiekun medyczny,
- psycholog.
W zależności od postępu choroby, stanu pacjenta i rodzaju prowadzonego leczenia paliatywnego cenna może być również pomoc dietetyka czy farmaceuty.
Chory podczas leczenia paliatywnego może mieszkać w domu, regularnie odwiedzać poradnię (pomoc ambulatoryjna) lub na stale przebywać w hospicjum. Gdy stan zdrowia chorego pogarsza się (np. pojawia się trudny do opanowania ból), może zostać on skierowany na oddział paliatywny. Wybór miejsca opieki paliatywnej jest sprawą indywidualną, a decyzja powinna zostać podjęta wspólnie przez chorego i jego rodzinę.
Jakie jest wsparcie ze strony NFZ?
W Polsce Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) finansuje świadczenia w ramach opieki paliatywnej i hospicyjnej. Warunkiem jest podpisanie przez placówkę umowy z NFZ. W ramach pomocy chory otrzymuje:
- pomoc personelu lekarskiego i pielęgniarskiego,
- opiekę psychologiczną,
- badania lekarskie i diagnostyczne,
- możliwość wypożyczenie sprzętu medycznego (np. wózek inwalidzki).
Leki dla chorych przebywających w hospicjum czy na oddziale paliatywnym są bezpłatne. Korzystając z doraźnej pomocy poradni specjalistycznych, chory sam musi ponieść część kosztów ich zakupu. Oferowana jest także tzw. opieka wyręczająca, czyli kilkudniowy pobyt w hospicjum (maksymalnie 10 dni). Skorzystać z niej można, gdy rodzina tymczasowo nie jest w stanie zapewnić opieki pacjentowi lub chce odpocząć.
Wykaz źródeł
Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 28 marca 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej
Ferrell BR, Twaddle ML, Melnick A, Meier DE. National Consensus Project Clinical Practice Guidelines for Quality Palliative Care Guidelines, 4th Edition. J Palliat Med. 2018 Dec;21(12):1684-1689
Jolanta Andrzejuk, Renata Biernacka, Tomasz Lewandowski; Opieka paliatywna — istotny element postępowania multidyscyplinarnego w onkologii, Onkologia w praktyce klinicznej, t.11, nr 1,2015.
Coleman R et al; ESMO Guidelines Committee. Bone health in cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines. Ann Oncol. 2020 Dec;31(12):1650-1663
Bruera E, Dev R: Overview of managing common non-pain symptoms in palliative care. UpToDate 2021
