Odżywanie pacjenta z rakiem jelita grubego
Jelito grube to końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Nic więc dziwnego, że dieta wpływa na jego zdrowie. Odpowiedni jadłospis może chronić przed zachorowaniem, nieodpowiedni – być czynnikiem ryzyka zachorowania na choroby przewodu pokarmowego. Także po diagnozie prawidłowe komponowanie posiłków może być sprzymierzeńcem. Jak powinna wyglądać dieta pacjenta z nowotworem jelita grubego
Rak jelita grubego – dieta
Osoby z rakiem jelita grubego, tak jak inni pacjenci onkologiczni, mają zwiększone zapotrzebowanie na całkowitą ilość kalorii i białka. Pacjentom może być ciężko zaspokoić potrzeby kaloryczne, szczególnie jeśli zmagają się z nieprzyjemnymi objawami gastrycznymi, takimi jak nudności czy zmiana rytmu wypróżnień. Ogólnie rzecz ujmując, pacjentom onkologicznym zaleca się:
- Spożywanie mniejszych posiłków częściej.
- Sięganie po potrawy i napoje przestudzone (najlepiej o temperaturze pokojowej).
- Zrezygnowanie z palenia papierosów oraz ograniczenie spożycia alkoholu.
- Jedzenie posiłków w innym miejscu niż to, w którym się gotowało (nagromadzenie aromatów może wzmagać nudności).
- Unikanie produktów smażonych, a zamiast tego wybieranie gotowanych lub duszonych.
- Minimalizację konsumpcji produktów wysoce przetworzonych, np. chipsów, słodkich płatków śniadaniowych.
- Wypijanie dziennie co najmniej 2 litrów wody.
- Obserwację swojego organizmu i unikanie produktów, które źle są tolerowane.
W przypadku osób, które otrzymują chemioterapię, hormonoterapię lub inne rodzaje leczenia, warto zapytać się lekarza lub farmaceuty czy dana substancja zawarta w leku nie wchodzi w interakcję z żywnością.
Przed operacją
Zaleca się unikanie spożywania pewnych produktów przed operacją. Należą do nich m.in. produkty bogate w błonnik. Błonnik, chociaż zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór i wspomaga układ trawienny, tuż przed operacją nie jest rekomendowany. Inne produkty, jakie zaleca się unikać to:
- fasolka,
- przetworzona żywność,
- surowe lub suszone owoce,
- surowe lub gotowane na parze warzywa.
Oczywiście warzywa i owoce stanowią cenne źródło składników odżywczych. Jednak należy ograniczyć ich spożycie ze względu na ciężko trawioną skórkę lub wybierać produkty lub formy posiłków, które jej nie zawierają, np. puree, smoothie. Przed operacją zalecana jest dieta lekkostrawna, np. zupa-krem, jogurt, chude mięso (ryba, kurczak). Na 24h przed zabiegiem nie powinno spożywać się innych produktów niż płynne.
Po resekcji
Jeśli udało się wykryć guza odpowiednio wcześnie, pierwszą linią leczenia jest resekcja. W trakcie operacji usuwa się fragment jelita z guzem. Oprócz radio lub chemioterapii, jest kilka czynników, które poprawiają wyniki leczenia po resekcji. Należą do nich m.in. prawidłowa masa ciała, aktywność fizyczna, utrzymywanie witaminy D na odpowiednim poziomie.
Znaczna część pacjentów z rakiem jelita grubego wymaga utworzenia stałej lub czasowej stomii. Jest to przetoka między jelitem a skórą w celu odprowadzania kału. Czasową stomię wykonuje się, aby zespolenia utworzone w trakcie operacji lepiej goiły się lub jeśli w danym momencie istnieje np. ryzyko niedrożności z powodu guza nowotworowego.
Stomia nie wpływa znacząco na dietę. Można spożywać większość posiłków. Należy się odpowiednio nawadniać, a jedzenie dokładnie, powoli przeżuwać.
Dieta jako profilaktyka
Istnieją liczne doniesienia naukowe na temat roli diety w procesach chorobotwórczych. Podobnie w przypadku diety u chorych na raka jelita grubego. Istnieją pokarmy, których regularne spożywanie zwiększa ryzyko pojawienia się nowotworu lub jego nawrotu oraz takie, które te ryzyko zmniejszają.
W gronie osób stosujących „zdrową”, zrównoważoną dietę (duża zawartość owoców i warzyw, ryb i drobiu, wybieranie produktów pełnoziarnistych) istnieje mniejsze ryzyko nawrotu raka jelita grubego niż w przypadku osób, które wybierają bardziej zachodnią dietę, czyli dużą ilość czerwonego mięsa, słodyczy, przetworzoną żywność. W grupie tej, oprócz zwiększonego ryzyka nawrotu, istnieje większe ryzyko zgonu. Dlatego nawet w okresie remisji warto dbać o dobre nawyki żywieniowe.
Odpowiednio skomponowana dieta stanowi nie tylko profilaktykę, ale także pomoc w walce z chorobą. Kolejną rzeczą jest wykonywanie aktywności fizycznej. Sport pozwala zachować odpowiednią wagę, zmniejsza ryzyko śmiertelności oraz korzystnie wpływa na samopoczucie.
Wykaz źródeł
American Cancer Society: Benefits of good nutrition during cancer treatment. 2022 [dostęp 20.05.2022]
Colditz GA et al.: Healthy diet in adults. 2019. UpToDate [dostęp 20.05.2022]
Haggstrom DA et al.: Approach to the long-term survivor of colorectal cancer. 2022. UpToDate [dostęp 20.05.2022]
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej: Zalecenia i przeciwwskazania dietetyczne w chorobach nowotworowych [dostęp 20.05.2022]
Clark JW et al.: Adjunctive therapy for patients with resected early stage colorectal cancer: Diet, exercise, NSAIDs, and vitamin D. 2021. UpToDate [dostęp 20.05.2022]
NHS: Colostomy. 2020 [dostęp 20.05.2022]
Ligibel J et al.: The roles of diet, physical activity, and body weight in cancer survivors. 2022. UpToDate [dostęp 20.05.2022]
