Rak płuc – numer jeden wśród nowotworów w Polsce
Rak płuc jest najczęściej występującym nowotworem wśród Polaków. W statystyce śmiertelności także plasuje się na pierwszym miejscu. Wyraźne objawy tego raka pojawiają się dopiero w późnym stadium, kiedy szanse na wyleczenie nie są duże
Który rak jest najgroźniejszy – statystyki w Polsce
Statystyki prowadzone przez Krajowy Rejestr Nowotworów jasno wskazują, że to rak płuc przynosi najwięcej szkód Polakom. Chociaż u kobiet nie pojawia się najczęściej, to u obu płci nowotwór płuc odbiera najwięcej żyć rocznie. Co więcej, w Polsce szanse na przeżycie 5 lat od momentu diagnozy w przypadku tego raka wynoszą jedynie około 14%. Chociaż choroba rozwija się długo, dowiadujemy się o niej za późno.
Podział na rodzaje
Klasyfikacja Światowej Organizacji Zdrowia określa kilkadziesiąt typów nowotworów, które atakują płuca i oskrzela. Z biegiem czasu przyjęto najbardziej ogólny podział – na raka drobnokomórkowego i raka niedrobnokomórkowego płuca.
Rak drobnokomórkowy jest najbardziej agresywnym typem wśród nowotworów płuc i jest mocno związany z paleniem tytoniu. Ten rodzaj raka najszybciej może doprowadzić do śmierci pacjenta. Agresywność tego typu spowodowana jest m.in.:
- szybką proliferacją (szybko rośnie ilość chorych komórek),
- wczesnym tworzeniem przerzutów,
- krótkim okresem zwiększenia swojej masy.
Rak niedrobnokomórkowy stanowi ok. 85% przypadków nowotworów płuc. Wśród nich największa część to gruczolaki lub rak płaskonabłonkowy.
Różnice pomiędzy rodzajami polegają m.in. na typie tkanki zajętej przez chorobę, naturze nowotworu, umiejscowieniu, czy agresywności. Właśnie od typu oraz stanu pacjenta zależy, jaką terapię zaproponuje lekarz.
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju i nawrotu raka płuc?
Wyroby tytoniowe
Wiadomo od dawna, że głównym czynnikiem rozwoju nowotworu płuca jest dym tytoniowy. Wdychany dym odpowiada za prawie 90% zachorowań. Wśród chorych znajdują się też palacze bierni – rodziny, przyjaciele wystawione na ekspozycję dymu. Co więcej, zaprzestanie palenia tytoniu zmniejsza również ryzyko nawrotu nowotworu płuc.
Pozostałe czynniki
Ryzyko rozwoju pierwotnego nowotworu powodują także inne czynniki. Niestety, rak płuc bez palenia jest możliwy. Jego pojawienie się mogą spowodować m.in.:
- azbest,
- węglowodory,
- metale ciężkie,
- mutacje genetyczne.
Objawy – od początku do końca choroby
Duża śmiertelność i niska szansa na przeżycie w ciągu kolejnych pięciu lat to efekt później diagnozy. Rak płuc rzadko daje swoiste objawy. Te nieswoiste często traktujemy jako coś normalnego i niezwiązanego z nowotworem.
Najczęściej na początku pojawia się przewlekły kaszel i nawracające przeziębienia lub choroby górnych dróg oddechowych. Kolejne symptomy mogą wystąpić, kiedy rak jest zaawansowany lub dał przerzuty do innych organów.
Inaczej na takie objawy spojrzą osoby, u których pojawiają się po raz drugi, po zakończeniu leczenia. Dla nich oznacza to wznowienie diagnostyki i przyspieszenie kontroli. 75% nawrotów nowotworu płuc występuje w postaci objawowej.
Objawy choroby lub nawrotu to:
- ogólne osłabienie,
- ubytek masy ciała,
- krwioplucie,
- bóle w klatce piersiowej,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- powiększenie wątroby.
Gdzie szukać pomocy z rakiem płuc?
Jeśli objawy się pojawią po raz pierwszy lub po zakończeniu leczenia, należy jak najszybciej podjąć kontakt z lekarzem rodzinnym lub pulmonologiem. W tym momencie najważniejsza jest szybka diagnostyka i ekspresowe rozpoczęcie leczenia.
Lekarzem, który prowadzi pacjenta od potwierdzenia nowotworu do końca leczenia jest lekarz onkolog lub specjalista pulmonologii i onkologii.
Rzucanie palenia po diagnozie
Istnieją przesłanki, że zaprzestanie palenia papierosów w momencie otrzymania wieści o raku płuc może poprawiać przyszłe rokowania. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, kiedy rak jest we wczesnym stadium.
Diagnostyka i ocena stanu zdrowia
Złożony charakter choroby i jej umiejscowienie pozwala na wykonanie wielu badań diagnostycznych. Stosuje się je nie tylko podczas diagnozy raka płuca, ale także w trakcie leczenia:
- rentgen klatki piersiowej,
- tomografia komputerowa klatki piersiowej,
- biopsja igłowa,
- bronchoskopia,
- badania cytologiczne i histologiczne.
Genetyczna strona raka płuc
Oprócz wyżej wymienionych warto pamiętać o diagnostyce molekularnej (genetycznej). To aktualnie szybko rozwijającą się gałąź badań umożliwiająca zastosowanie dobrze dobranej terapii. Badanie polega na wykrywaniu w pobranym materiale konkretnych mutacji (zmian w materiale genetycznym, które mogą być przyczyną choroby).
Dzięki zastosowaniu tej metody wykrywa się mutacje w obrębie genów takich jak EGFR, ALK i ROS1, które są typowe dla kilkunastu procent chorych na raka płuc. Ich obecność daje podstawę do stosowania terapii celowanej.
Leczenie
Leczenie raka płuca zawsze rozpoczyna się od określenia zaawansowania choroby i natury raka, stosunku korzyści do ryzyka oraz ustalenia preferencji chorego. Taka ocena przeprowadzana jest przy każdej, nie tylko pierwszej podejmowanej decyzji.
Wtedy pacjent, wspólnie z onkologiem, wybierze najlepszą metodę leczenia – interwencję chirurgiczną, chemioterapię, radioterapię lub immunoterapię.
Wykaz źródeł
Krajowy Rejestr Nowotworów, Nowotwory ogółem w całej Polsce 2019 – zachorowania i zgony u kobiet i mężczyzn, wykresy kołowe,
Allemani, C., Matsuda, T., Di Carlo et al. Global surveillance of trends in cancer survival 2000-14 (CONCORD-3): analysis of individual records for 37 513 025 patients diagnosed with one of 18 cancers from 322 population-based registries in 71 countries. Lancet (London, England), 391(10125), 1023–1075.
Nicholson, A. G., Tsao, M. S., Beasley, M. B et al. The 2021 WHO Classification of Lung Tumors: Impact of Advances Since 2015. Journal of thoracic oncology : official publication of the International Association for the Study of Lung Cancer, 17(3), 362–387.
Krzakowski, M., Jassem, J., Antczak, A., et al., Thoracic neoplasms. Oncol Clin Pract 2022;18(1):1-39, Vol 18, No 1 (2022)
Parsons, A., Daley, A., Begh, R., & Aveyard, P. (2010). Influence of smoking cessation after diagnosis of early stage lung cancer on prognosis: systematic review of observational studies with meta-analysis. BMJ (Clinical research ed.), 340, b5569.
Denis, F., Lethrosne, C., Pourel, N., Molinier, O., Pointreau, Y., Domont, J., Bourgeois, H., Senellart, H., Trémolières, P., Lizée, T., Bennouna, J., Urban, T., El Khouri, C., Charron, A., Septans, A. L., Balavoine, M., Landry, S., Solal-Céligny, P., & Letellier, C. (2017). Randomized Trial Comparing a Web-Mediated Follow-up With Routine Surveillance in Lung Cancer Patients. Journal of the National Cancer Institute, 109(9), 10.1093/jnci/djx029.
Parsons, A., Daley, A., Begh, R., & Aveyard, P. (2010). Influence of smoking cessation after diagnosis of early stage lung cancer on prognosis: systematic review of observational studies with meta-analysis. BMJ (Clinical research ed.), 340, b5569.
