Rak trzustki i co dalej?

Objawy, rokowanie, leczenie

Rak trzustki to jedna z chorób, których obawiamy się najbardziej. W przypadku wielu innych nowotworów, zyskujemy dostęp do coraz lepszych metod leczenia i wczesnego wykrywania. Tymczasem w ciągu ostatnich 20 lat ryzyko śmierci z powodu raka trzustki w Polsce nie zmieniło się niemal w ogóle. Dlaczego rak trzustki jest taki groźny? Czy jest uleczalny? Na jakie objawy trzeba się przygotować?

‍

Rak trzustki – rokowanie

Jednym ze sposobów na porównanie leczenia nowotworów złośliwych lub śmiertelności między poszczególnymi chorobami jest wskaźnik 5-letniego przeżycia. W przypadku raka trzustki rokowanie nie jest korzystne. W skali całego świata, tylko około 10% pacjentów przeżywa 5 lat od momentu wykrycia choroby. Dla porównania, wśród chorych na raka płuc wskaźnik ten wynosi około 25%, a w przypadku raka piersi aż 90% (w Polsce około 80%).

‍

Dlaczego rak trzustki jest tak niebezpieczny?

Sytuacja chorych, u których udało się wykryć raka trzustki we wczesnym stadium jest zdecydowanie lepsza. Ponad 40% chorych, u których rozpoznanie postawiono kiedy rak trzustki był jeszcze w stadium zlokalizowanym przeżywa przynajmniej 5 lat. Stadium zlokalizowane oznacza, że guz znajdował się wyłącznie w obrębie trzustki i nie znaleziono śladów nowotworu nigdzie poza nią.

Niestety, nawet u połowy pacjentów chorobę rozpoznaje się już w stadium zaawansowanym, kiedy rak trzustki daje przerzuty.

‍

Przerzuty

Rak trzustki może dawać przerzuty do różnych części organizmu, w tym do:

• otrzewnej,
• wątroby,
• płuc,
• mózgu,
• kości.

Rokowanie i najlepsze leczenie raka trzustki z przerzutami zależą od dokładnego typu nowotworu, wyników badań (np. poziomu bilirubiny), obecności chorób współistniejących, ogólnej kondycji chorego oraz lokalizacji przerzutów.

‍

Rak trzustki – objawy

Rak trzustki jak wiele innych nowotworów złośliwych na początku rozwija się bezobjawowo. Później staje się coraz bardziej uciążliwy. Najczęściej pierwsze objawy raka trzustki to:

• żółtaczka (z powodu niedrożności dróg żółciowych),
• ból brzucha,
• utrata masy ciała,
• biegunka tłuszczowa (ma specyficzny żółtawy kolor, oleistą konsystencję i bardzo silny, nieprzyjemny zapach).

U niektórych pacjentów dochodzi do rozwoju cukrzycy, także w początkowym stadium nowotworu. W miarę upływu czasu i rozwoju choroby objawy się pogarszają. Może dojść do niedożywienia, a ból staje się naprawdę trudny do zniesienia.

Choroba przerzutowa może prowadzić do żółtaczki, nie tylko wywołując niedrożność dróg żółciowych, ale także powodując niewydolność wątroby. U sporej części pacjentów rozwija się także niedrożność dwunastnicy prowadząca do niedrożności ujścia żołądka. Objawia się to między innymi przedwczesnym odczuwaniem sytości, nudnościami, wymiotami poposiłkowymi, utratą masy ciała i może wymagać leczenia chirurgicznego. Te i inne objawy obniżają jakość życia chorych i często doprowadzają do ograniczenia samodzielności i konieczności zaangażowania osób trzecich do pomocy w codziennej opiece.

‍

Leczenie

W początkowym stadium leczenie raka trzustki ma na celu chirurgiczne usunięcie guza, a następnie obserwację i wczesne wykrycie ewentualnych nawrotów choroby. Później, jeśli dojdzie do przerzutów, a leczenie zabiegowe nie będzie możliwe, w większości przypadków największe znaczenia ma chemioterapia i leczenie objawów choroby.

‍

Operacyjny rak trzustki

Leczenie chirurgiczne jest jedyną szansą na wyleczenie raka trzustki. Ze względu na późną diagnozę, tylko kilkanaście procent pacjentów kwalifikuje się do pankreatektomii, czyli zabiegowego usunięcia guza trzustki.Połowa spośród pacjentów, u których guza usunięto kiedy jego wielkość nie przekraczała 2 cm w najdłuższym wymiarze i nie rozpoczęło się jeszcze jego rozprzestrzenianie, przeżywa co najmniej 5 lat. Im większy guz, tym gorszego rokowania trzeba się spodziewać.

Po operacji korzystne jest zastosowanie tzw. chemioterapii adjuwantowej (uzupełniającej), która może dać szansę na dodatkowe wydłużenie życia. Korzystamy z niej na wypadek, gdyby gdzieś w organizmie znajdowały się już przerzuty, nawet jeśli nie udało się ich wcześniej wykryć.

‍

Rodzaje zabiegów

Nie zawsze konieczne jest wycinanie całej trzustki. W niektórych przypadkach, w zależności od typu, wielkości i lokalizacji guza, możliwe jest usunięcie tylko części narządu (ogona lub trzonu). Często konieczne jest też usunięcie innych narządów: śledziony albo pęcherzyka żółciowego, przewodu żółciowego i dwunastnicy

‍

Podsumowanie

Rak trzustki skutkuje znaczącym pogorszeniem jakości życia chorych, a łagodzenie jego objawów to bardzo istotny element leczenia. Niestety, jedyną szansą na wyleczenie jest wczesne rozpoznanie i usunięcie zlokalizowanego guza. Faktem jest jednak, że nawet w tej sytuacji zdarza się, że choroba powraca. Decyzję o wyborze leczenia należy podejmować, biorąc pod uwagę nie tylko jego możliwy wpływ na długość życia, ale także to, jakie mogą być ewentualne negatywne skutki terapii.

‍

Wykaz źródeł

‍

Krajowy Rejestr Nowotworów: Raporty. Typ nowotworu: C25 Nowotwór złośliwy trzustki.; 1999-2019. online: http://onkologia.org.pl/raporty/ [dostęp 28.05.2022]

National Cancer Institute: Cancer Stat Facts: Pancreatic Cancer. 2012-2018. online: https://seer.cancer.gov/statfacts/html/pancreas.html [dostęp 28.05.2022]

American Cancer Society: Survival Rates for Pancreatic Cancer; cancer.org online: https://www.cancer.org/cancer/pancreatic-cancer/detection-diagnosis-staging/survival-rates.html [dostęp 28.05.2022]

American Cancer Society: Survival Rates for Lung Cancer; cancer.org online: https://www.cancer.org/cancer/lung-cancer/detection-diagnosis-staging/survival-rates.html [dostęp 28.05.2022]

American Cancer Society: Survival Rates for Breast Cancer; cancer.org online: https://www.cancer.org/cancer/breast-cancer/understanding-a-breast-cancer-diagnosis/breast-cancer-survival-rates.html [dostęp 28.05.2022]

Religioni U.: Cancer incidence and mortality in Poland; CEGH 8 (2020) 329-334

Tas F, Sen F, Keskin S, Kilic L, Yildiz I. Prognostic factors in metastatic pancreatic cancer: Older patients are associated with reduced overall survival. Mol Clin Oncol. 2013 Jul;1(4):788-792.

He C, Huang X, Zhang Y, Lin X, Li S. The impact of different metastatic patterns on survival in patients with pancreatic cancer. Pancreatology. 2021 Apr;21(3):556-563.

Del Castillo C., et al.: Clinical manifestations, diagnosis, and staging of exocrine pancreatic cancer. UpToDate; 2022.

Ducreux et al.: Cancer of the pancreas: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. ESMO 2015.

Davendra P. et al.: Metastatic Pancreatic Cancer: ASCO Guideline Update. ASCO 2020.

Del Castillo C. et al.: Supportive care of the patient with locally advanced or metastatic exocrine. UpToDate; 2022.

Del Castillo C. et al.: Overview of surgery in the treatment of exocrine pancreatic cancer and prognosis. UpToDate; 2022.

Allen P. et al.: Multi-institutional Validation Study of the American Joint Commission on Cancer (8th Edition) Changes for T and N Staging in Patients With Pancreatic Adenocarcinoma. Ann Surg. 2017 Jan;265(1):185-191.

Gajewski P. (red.) et al.: Interna Szczeklika 2021. Medycyna Praktyczna; Kraków 2021

‍